Informacje o nas

Kart kilka z dziejów Kaliskiego Oddziału PTK / PTTK

Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kaliszu został zainicjowany 12 lutego 1907 r. Na legalizację trzeba było jednak poczekać. Nastąpiło to dnia 24 kwietnia 1908 roku. Członkami założycielami PTK w Kaliszu byli: Feliks Bruśnicki, Józef Dąbrowski i Stanisław Graeve.

Pierwsze walne zgromadzenie członków w dniu 20 października 1908 r. wybrało władze Towarzystwa. Prezesem został Stanisław Graeve - społecznik, krajoznawca, regionalista. Zarząd PTK rozpoczął działalność idącą w trzech głównych kierunkach: organizacja wycieczek, wygłaszanie odczytów oraz utworzenie muzeum i popularyzacja krajoznawstwa.

W latach 1910-1914 zorganizowano wiele wycieczek i odczytów. Jedną z piękniejszych kart kaliskiego PTK jest inicjatywa utworzenia placówki muzealnej. Baron Stanisław Graeve przekazał /1911r./ swoje bogate zbiory krajoznawcze na rzecz tworzonego Muzeum Ziemi Kaliskiej. Szczególnie cennym darem była Mapa Guberni Kaliskiej oraz zbiory etnograficzne dokumentujące folklor trzech ziem: kaliskiej, wartskiej i sieradzkiej.

Tragiczny zgon Prezesa Oddziału w listopadzie 1912 r. tylko na krótko wstrzymuje pracę zarządu. W styczniu 1913 roku ster rządów PTK w Kaliszu przejął adwokat prof. Alfons Parczewski (poseł do Dumy). Rozwija się aktywne poznawanie ziemi rodzinnej - ziemi kaliskiej. Członkowie sekcji wycieczkowej PTK stali się przewodnikami turystycznymi po mieście i okolicy. Ba!!! PTK w Kaliszu zakłada... stację meteorologiczną /1914 r./.

Pierwsza wojna światowa i zniszczenie Kalisza sprawiły, że Towarzystwo na dwa lata zaprzestało działalności. W latach 1917-1925 funkcjonowanie Oddziału było ograniczone. Ożywienie nastąpiło w lutym 1926 r. gdy prezesem został Stanisław Bzowski. Rozwinięto turystykę w środowisku młodzieżowym, przygotowano schronisko turystyczne, kontynuowano działalność odczytową i organizację wycieczek po kraju.

W roku 1931 pojawia się w Kaliszu przyjaciel i konkurent dla PTK - nowe stowarzyszenie popularyzujące krajoznawstwo i turystykę. To Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego z prezesem Aleksandrem Ulrychem na czele. W ciągu następnych lat działalności Kaliski Oddział PTT organizuje odczyty i prelekcje, spotkania z taternikami, wycieczki w góry, załatwia zniżki kolejowe dla swoich członków i propaguje wydawnictwo "Wierchy". W 1939 r. gości w Kaliszu z inicjatywy PTT, podróżnik, badacz i geograf dr Stefan Jarosz omawiając swą czteroletnią podróż w Góry Ameryki Północnej. Odczyt uzupełnił rewelacyjnym filmem.

W roku 1932 prezesurę Oddziału PTK powierzono Władysławowi Kwiatkowskiemu - przewodnikowi, dziennikarzowi i regionaliście. Był on inicjatorem zorganizowania pierwszego kursu przewodników turystycznych oraz autorem "Przewodnika po Kaliszu".

W maju 1938r. zarząd Towarzystwa zaaranżował "Kurs wiedzy o Kaliszu" przygotowujący fachowych przewodników po mieście. Ostatnim prezesem PTK przed wybuchem II wojny światowej był Stefan Dybowski, nauczyciel akcentujący współpracę z młodzieżą i rozszerzający promień wycieczek daleko poza region kaliski.

Przerwa w działalności kaliskiego PTK w wyniku wojny i okupacji oraz rozproszenia działaczy trwała do 1946r. Po odzyskaniu niepodległości ruch krajoznawczy i turystyczny odrodził się najwcześniej w środowisku młodzieży szkolnej i harcerskiej. W październiku roku 1948 odbyło się spotkanie organizacyjne PTK (w obecności 34 członków), które wybrało władze Oddziału. Prezesem został Stefan Falkowski. W tym samym roku muzeum kaliskie udostępnia ocalałe zbiory w salach ratusza. Kustoszem została Zofia Hieropolitańska, działacz PTK. Kaliskie PTK działa do roku 1950 i koncentruje się głównie na działalności wycieczkowej i przydziale wczasów FWP. W grudniu 1950 roku (pod naciskiem władz partyjno- państwowych) dochodzi do połączenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Powstaje Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

W Kaliszu Oddział PTTK rozpoczyna pracę w czerwcu 1951 r. Zjazd Oddziału powierzył funkcję prezesa Stanisławowi Członko. Jeszcze w 1953 r Oddział. zrzeszał zaledwie 62 członków. Przełom w kaliskim PTTK nastąpił w roku 1954, w którym prezesem została wybrana Mieczysława Kulczyńska. Wtedy powołano przy Oddziale Miejskim dwie sekcje: pieszą i kolarską. W następnym roku Oddział przeprowadził pierwszy kurs przewodników turystycznych.

Oddział rozwija się zwiększając ilość członków do 343, organizuje wycieczki piesze, kolarskie i tworzy nowe koła PTTK. Powołano Komisję Krajoznawczą, Komisję Turystyki Pieszej i Komisję Przewodnicką. W 1956 r. pod szyldem kaliskiego PTTK wychodzą trzy numery biuletynu pt. "Poznaj Ziemię Kaliską". Działacze i przewodnicy turystyczni włączyli się do obchodów XVIII wieku Kalisza. W Zarządzie Głównym PTTK dostrzeżono prężny prowincjonalny Oddział Towarzystwa powierzając mu wielokrotnie organizację imprez i narad centralny. W Kaliszu spotkali się działacze turystyki kolarskiej (1960), opiekunów zabytków (1964), komisji turystyki pieszej (1967) oraz odbywały się posiedzenia wyjazdowe ZG PTTK (1972). W 1968 r. wydana została pozycja pt. "60 lat krajoznawstwa w Kaliszu 1908-1968" autorstwa Henryka Rabiegi. Bardzo szybko wzrasta liczba członków Towarzystwa by w roku 1970 zrzeszać 890 członków zaangażowanych w 12 komisjach i 10 kołach statutowych.

Z okazji 60-lecia działalności Kaliski Oddział PTTK otrzymał sztandar organizacyjny od władz miasta. Lata siedemdziesiąte przynoszą stały wzrost ilości zlotów, złazów, rajdów i innych imprez krajoznawczych. Po prawie 25 latach prezesowania Oddziałowi Kaliskiemu rezygnuje z funkcji Mieczysława Kulczyńska. Otrzymuje w 1977 roku tytuł honorowego członka PTTK. Prezesem Oddziału został wybrany Waldemar Pol (1977r.). Pracownia Krajoznawcza Oddziału zapoczątkowała wydawanie broszur o tematyce krajoznawczej a w roku 1987 wyszedł pierwszy numer informatora "Krajoznawstwo i Turystyka" pod redakcją Piotra Sobolewskiego. Prężnie rozwija się turystyka i krajoznawstwo wśród młodzieży poprzez tworzenie kolejnych Szkolnych Kół Krajoznawczo -Turystycznych działających najczęściej w ramach PTTK

Gdy w kwietniu 1983 r. obchodziliśmy uroczyście 75 rocznicę istnienia Kaliskiego PTTK, Oddział był już znany i ceniony zarówno przez środowisko lokalne jak i struktury PTTK. Osiągnięcia nasze zebrał kol. Edmund Sobkowicz w opracowaniu: "PTK-PTT- PTTK - 75 lat działalności społecznej w województwie kaliskim.".

Działacze kaliscy przygotowali wiele imprez o charakterze ponadregionalnym. V Wielkopolski Sejmik Przewodników Turystycznych odbył się w maju 1985r. Kalisz gościł na wyjazdowym posiedzeniu Komisję Historii i Tradycji ZG PTTK. Oddział kontynuuje tradycyjne rajdy turystyczne: im. M. Dąbrowskiej, Topienia Marzanny, Uroki Zimy, Rajdy Kolarskie, Rajd Ogrodników, Rajd Barwy Jesieni, "Marsz Wolności", Rajd Szlakami Powstania Wielkopolskiego i wiele innych.

W roku 2002 Kaliski Oddział PTTK uroczyście obrał sobie za Patrona Stanisława Graeve'go - założyciela i pierwszego Prezesa PTK w Kaliszu.

Stanisław Graeve: ur. 4.05.1868 w Biskupicach - zm.23.11.1912 r. - w Biskupicach syn Aleksandra i Franciszki ze Ślaskich. Szlachcic - ziemianin. Krajoznawca i etnograf. Typowy człowiek pogranicza - zasłużony zarówno dla ziemi sieradzkiej (posiadał majątek w Biskupicach k. Sieradza) jak i kaliskiej oraz wartskiej. Własnym kosztem wydał kilkadziesiąt obrazków dokumentujących ludzi, architekturę i obrzędy ziemi sieradzkiej. Współzałożyciel i Pierwszy Prezes Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kaliszu (1908 r.). W 1912 r. (wspólnie z Leonardem de Vermond Jacques) opracował Przewodnik po guberni kaliskiej (Kalisz 1912) oraz wspaniałą Mapę Guberni Kaliskiej. Ta mapa stała się właśnie podstawą sformułowania przez władze rosyjskie zarzutów przeciwko Graevemu... o szpiegostwo. Stanisław Graeve nie pozwolił dopaść się rosyjskiemu "wymiarowi sprawiedliwości". W dniu 23.11.1912 r. samodzielnie zszedł z tego świata... Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Charłupii Małej. Kaliski Oddział PTTK opiekuje się grobem swojego Patrona.

Z okazji 50 rocznicy założenia Koła Przewodników Turystycznych w naszym grodzie odbył się IX Ogólnopolski Zlot Przewodników Nizinnych PTTK. Ostatnią wielką imprezą przygotowaną siłami działaczy Oddziału był XXVI Centralny Zlot Krajoznawców w sierpniu 2006 roku.

Członkowie kaliskiego Oddziału PTTK są we władzach i komisjach naszego Towarzystwa; Kol. Wojciech Tomalak jest Wiceprezesem Głównego Sądu Koleżeńskiego. Kol. Grzegorz Serbakowski jest członkiem Prezydium Komisji ZG PTTK Kół Działających w Miejscu Zamieszkania i Zakładzie Pracy. Kol. Waldemar Pol jest członkiem Komisji Turystyki Pieszej ZG PTTK. Kol. Mateusz Przyjazny jest członkiem Zarządu Wielkopolskiej Korporacji PTTK.

Siłą naszego oddziału są Nauczyciele i Przewodnicy. To głównie dzięki ich aktywności realizowane są wszelkie imprezy i rajdy. Świadomi osiągnięć ofiarnej pracy kilku pokoleń działaczy PTK i PTT a potem PTTK uroczyście obchodziliśmy - w dniach 24-25 października 2008 r. 100-lecie działalności Kaliskiego Oddziału PTTK im Stanisława Graevego.

Wszystkim naszych Gościom wyrażamy wdzięczność za udział w tej podniosłej uroczystości.