Zrealizowano

Sprawozdanie z realizacji XLVIII CENTRALNEGO ZLOTU KRAJOZNAWCÓW CZAK - KALISZ 2018 r.

22.08.2018 - 26.08.2018

ZLOT ODBYŁ SIĘ POD HONOROWYM PATRONATEM:

  • Pana Jacka Potockiego - Prezesa Zarządu Głównego PTTK,
  • Pana Grzegorza Sapińskiego - Prezydenta Miasta Kalisza,
  • Pana Krzysztofa Nosala- Starosty Kaliskiego.

Kaliski Oddział PTTK im. Stanisława Graevego powołał komitet organizacyjny w składzie:

  • Mateusz Przyjazny - komandor,
  • Danuta Urbaniak- wicekomandor,
  • Andrzej Matysiak - kierownik tras,
  • Iwona Konopka- Kapitaniak - sekretarz,
  • Jolanta Kowalska- skarbnik,
  • Olimpia Piątczak - kierownik biura,
  • Wacława Maląg, Dżesika Marciniak - kwatermistrzostwo.

Obsługa Przewodnicka: Andrzej Matysiak, Paweł Anders, Paweł Dybka, Arkadiusz Skaruz, Małgorzata Kubiak-Walczak, Piotr Sobolewski, Marta Gołebiowska

Obsługa prasowa i fotograficzna: Mariusz Ługowski.

Jak zwykle to bywa- na tej imprezie - rozpoczęliśmy wycieczką przedzlotową w dniu 22.08.2018 r. w czasie której uczestnicy zwiedzili (lub obejrzeli, wysłuchali opowieści przewodnika) następujące miejscowości i obiekty:

Puszcza Pyzdrska - Nowa i Stara Kazimierka - żelazne domy pobudowane z rudy darniowej oraz drewniany przypuszczalnie najstarszy dom w puszczy z 1726 roku. Charakterystyczny układ zabudowy wsi olęderskiej. Stanowisko wydobycia rudy darniowej.

Kołaczkowo - muzeum Władysława Reymonta. Pamiątki po Nobliście, zdjęcia i plakaty w ekranizacji powieści Władysława Reymonta.

Pyzdry:

  • muzeum regionalne - kości dinozaura, drzewo ze śladami kul z powstania styczniowego z 1863 roku, pierwsze użycie bombardy na ziemiach Królestwa Polskiego w XIV wieku, żeliwny słup graniczny z granicy prusko-rosyjskiej;
  • fara - ściana z napisami z XVI wieku;
  • kościół franciszkanów - nagrobki, wyposażenie, zakrystia, drzwi w podziemiach z czasów panowania Kazimierza Wielkiego;
  • zamek królewski - miejsce, pozostałości, fragment zachowanych murów i baszty, mural;
  • układ przestrzenny miasta, zabudowa rynku - żelazny dom, domy z podcieniami, w piwnicy jednego z nich postacie królów zapisanych w historii miasta: Przemysła II, Władysława Łokietka, Kazimierza III Wielkiego.

Ląd - zabytkowe opactwo pocysterskie.

  • refektarz, kapitularz ze sklepieniem wspartym na jednym filarze, wirydarz, oratorium św. Jakuba, "sala opacka" z malowidłami Adama Swacha, biblioteka, ogrody;
  • patena kaliska - dar Mieszka III Starego dla klasztoru;
  • miejsce śmierci arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego.
  • kościół z XVIII wieku - iluzjonistyczny fresk Adama Swacha, ołtarz św. Urszuli, nagrobki opatów, ołtarz św. Krzyża, konfesjonały.
  • Winna Góra - muzeum Henryka Dąbrowskiego, kościół - grób Henryka Dąbrowskiego, rzeźby z kaplicy z pałacu, chrzcielnica, obraz w ołtarzu głównym.

W dniu 23 sierpnia uroczyste otwarcie nastąpiło w sali recepcyjnej kaliskiego ratusza. Wszystkich uczestników CZAK-u oraz przybyłych gości i pracowitych organizatorów serdeczne powitał Komandor Zlotu - Mateusz Przyjazny- i podzielił się z zebranymi swoimi rozważaniami w aspekcie pojemności określenia "krajoznawstwo’ na przestrzeni wieków.

Spotkanie uświetnili swoją obecnością licznie przybyli goście wśród których byli (Pan/Pani):

  • Jan Mosiński (Poseł na Sejm RP),
  • Grzegorz Sapiński (Prezydent Miasta Kalisza),
  • Andrzej Plichta (Przewodniczący Rady Miejskiej Kalisza),
  • Tomasz Rogoziński (Wiceprezydent Miasta Kalisza),
  • Jacek Potocki (Prezes ZG PTTK),
  • Paweł Mordal (Sekretarz Generalny ZG PTTK),
  • Grażyna Dziedziak (Naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki UM w Kaliszu),
  • Kamila Pawlak (Dyrektor biura Stowarzyszenia "LGD7-Kraina Nocy i Dni"),
  • Wiesław Stachura i Mieczysław Żochowski (Członek ZG PTTK),
  • Szymon Bijak (Przewodniczący Komisji Krajoznawczej ZG PTTK).

Szczególnie ciepło Komandor Zlotu witał Członków Honorowych PTTK:

  • Andrzeja Kudlaszyka (Prezes Wielkopolskiej Korporacji Oddziałów PTTK),
  • Zdzisława Kobyłkę (Prezes Zarządu Oddziału WSK w Kaliszu),
  • Pawła Andersa oraz Henryka Hadasza.

Następnie głos zabrał Prezydent Grzegorz Sapiński wyrażając zadowolenie, iż to Kalisz został wybrany na obecny CZAK i życzył zebranym aktywnego poznawania Kalisza i Ziemi Kaliskiej. Kolejnym mówcą był Prezes Jacek Potocki, który w swym wystąpieniu podkreślił prężność Kaliskiego Oddziału PTTK oraz duży jego wkład w propagowanie krajoznawstwa. Kol. Wojciech Kowalski (Przewodniczący Podkomisji Kolekcjonerstwa) wręczył Odznakę Kolekcjoner - Krajoznawca kol. Bogusławowi Monczyńskiemu a Exlibris Krajoznawcy Bibliofila kol. Mateuszowi Przyjaznemu. Wspaniała wystawa odznak i znaczków turystycznych ze zbiorów kol. Monczyńskiego towarzyszyła zebranym w holu ratusza.

Oficjalnego otwarcia CZAK-u dokonał kol. Szymon Bijak.

Następnie w ramach sesji krajoznawczej uczestnicy Zlotu wysłuchali dwu wykładów wspartych prezentacją multimedialną:

  • a) "Sekrety Kalisza" - prelegent dr Piotr Sobolewski (dawniej Prezes Kaliskiego Koła Przewodników im. Adama Chodyńskiego).
  • b) "Atrakcje turystyczne regionu kaliskiego" - prelegent Andrzej Matysiak (obecny Prezes Kaliskiego Koła Przewodników im. Adama Chodyńskiego).

Po obiedzie w nastrojowej piwnicy ratuszowej wyruszono na zwiedzanie Kalisza zabytkowymi autobusami marki SAN i JELCZ. Ten drugi przyjął formę kabrioletu...

W czasie zwiedzania pokazano - omówiono (m.in.):

  • Schron Przeciwatomowy na ul. Granicznej - kamuflaż, dostępność, ukryta tajemnica z czasów PRL, punkt dowodzenia, łączność, wyposażenie, akumulatorownia, ogrzewanie.
  • Rezerwat archeologiczny na Zawodziu - początki państwa polskiego, kościół św. Pawła, miejsce pochówku Mieszka III Starego i jego syna Mieszkowica, chaty woja, komesa, karczma, fragment wału obronnego, chata wsi kaliskiej z XVIII wieku, jedyny drewniany kościół z XVIII wieku w Kaliszu - drzwi gnieźnieńskie, św. Wojciech, klucz, chrzcielnica z XII wieku.
  • Katedra kaliska - witraże - Wilno, św. Kazimierz patron Litwy, Kraków, św. Kinga - żupnik z bryłą soli, herb Węgier; obraz Rubensa "zdjęcie z krzyża" - w tym kradzież obrazu; Błogosławiona Jolanta i Bolesław Pobożny; Kaplica Polska autora sta Włodzimierza Tetmajera artysty młodopolskiego; najstarszy zachowany budynek w Kaliszu z XIV wieku.
  • Kościół św. Józefa - obraz św. Rodziny, dwa wnętrza - gotyckie i rokokowe, kaplica księży dachauczyków, cuda i łaski za wstawiennictwem św. Józefa kaliskiego, złota patena dar Mieszka III Starego dla klasztoru cystersów w Lądzie, złoty kielich Kazimierza III Wielkiego dla katedry w Kaliszu.
  • Nocne zwiedzanie Kalisza
    - kościół św. Rodziny - rzeźny z Końskich, kościotrup - darczyńcy klasztoru, kamień przed wejściem z napisem "Tu leży grzesznik", najstarszy zachowany wizerunek Kalisza na obrazie Paschalisa, kaplica żołnierska, gaukinderheim - dom germanizacyjny polskich dzieci z czasów II wojny światowej.
    - Złoty Róg -pomnik cara Rosji, most kamienny.
    - układ urbanistyczny miasta z czasów lokacji miasta w XIII wieku.
    - kościół franciszkanów - kaplica romańska, odkryte freski św. Krzysztofa największe w Polsce 16 metrów wysokości w stylu bizantyjskim, relikwie błogosławionej Jolanty, diabeł w ołtarzu głównym, obraz "wskrzeszenie Piotrowina", lochy pod Kaliszem, więzienie carskie.
    - ratusze kaliskie - spalenie miasta Kalisza w czasie I wojny światowej;
    - kamienica z podcieniami - Adam Asnyk, Maria Konopnicka, Stefan Szolc-Rogoziński, Maria Dąbrowska.
    - ulica reprezentacyjna miasta Aleja Wolności - sąd z napisem na murze "przywrócić godność prawu", browar kaliski, nazwy ulicy, kanał rypinkowski - miejsce zabezpieczenia wałów macewami z historycznego cmentarza żydowskiego w Kaliszu.
    - zamek królewski w Kaliszu - ruiny, Władysław Jagiełło, Kazimierz III Wielki, sądy królewskie, pokój kaliski z 1343 roku.
    - postacie związane z Kaliszem - pomnik Adama Asnyka, miejsce zamieszkania Marii Konopnickiej i Stefana Szolc-Rogozińskiego, pensja w której uczyła się Maria Dąbrowska.
    - ulica Niecała - "Dni ulicy Niecałej", lalki Szrajera - aktorka kina amerykańskiego Shirley Temple, ulica trzech wyznań, dom parkowego.
    - park miejski - powstanie, ruiny, oranżeria, sanatorium, cukiernia, staw kogutek, miejsca z powieści "Noce i dnie" Marii Dąbrowskiej.

II dzień - 24.08.2018 - piątek

W czasie zwiedzania pokazano- omówiono- zaoferowano (m.in.):

  • Śmiełów - muzeum Adama Mickiewicza, pałac, park, dąb sadzony przez Adama Mickiewicza, ogródek Zosi, karczma Jankiela, punkt widokowy na park czeszewsko-żerkowski.
  • Radlin - ruiny pałacu Opalińskich i Sapiehów - miejsce uwiecznione w "Panu Tadeuszu" jako zamek Horeszków, kościół - groby, legenda z zawiniątkiem serca ukochanego, kaplica renesansowa z nagrobkami.
  • Wilkowyja - Młyn nad Lutynią - młyn wodny z dojściem do rzeczki Lutyni, miejsce upamiętnione przez Jarosława Iwaszkiewicza w utworze pod tym samym tytułem.
  • Jarocin - muzeum, kościół św. Ducha, snutki golińskie, pozostałości po zamku królewskim.
  • Witaszyce - pałac, muzeum napoleońskie, włos Napoleona Bonaparte - certyfikat z Francji, pokaz użycia broni palnej z epoki wojen napoleońskich, muzeum "Gwiezdnych Wojen".
  • Gołuchów:
    - pałac Czartoryskich (wnętrza, Izabela Czartoryska), krużganki, sceneria filmów kinematografii polskiej, sarkofag, kaplica w której spoczywa księżna Izabela Czartoryska.
    - park - największy w Wielkopolsce,
    - głaz św. Jadwigi, miejsce straceń Żydów.
  • Tursko:
    - sanktuarium maryjne, polska Częstochowa zaboru pruskiego, obraz - cuda i łaski, pielgrzymki.
    - występ zespołu ludowego - pieśni i tańca "Tursko". Snutki golińskie - haft z okolic Jarocina. Regionalny poczęstunek - placek drożdżowy.
    - Kościelna Wieś - bunkry (przedmoście Kalisz lub kaliska linia Maginota). Zwiedzanie bunkra, stół do ustawienia ckm broni wojska polskiego z września 1939 roku.
  • wykłady fakultatywne.

III dzień - 25.08.2018 - sobota

W czasie zwiedzania pokazano- omówiono- zaoferowano (m.in.):

  • Ołobok - klasztor cysterek - legendy, wydarzenia, znaczenie. Kobieta astronom Maria Kunitz, ksieni Łubieńska, proces kościelny w Watykanie, wystrój kościoła - ołtarz główny, chór, miejsce do modlitwy, podziemia, część wirydarza, tron Ksieni, tablice nagrobkowe, najstarszy zachowany w Polsce krzyż romański, rzeźba Matki Bożej ołobockiej w Muzeum Narodowym w Warszawie, krzyż procesyjny Pawła Brylińskiego ludowego artysty, sklepienie w zakrystii; młyn wodny z XVIII wieku.
  • Koniec Świata (najmniejsza wieś województwa wielkopolskiego).
  • Kuźnica Grabowska (muzeum Mariana Falskiego). Klasa szkolna z XX-lecia międzywojennego, elementarze Mariana Falskiego oraz z różnych części świata. Szukamy najsławniejszego zdania z elementarza polskiego - Ala ma kota.
  • Kania - krzyż jako pomnik przyrody autorstwa Pawła Brylińskiego 10 metrowej wysokości.
  • Mikstat - kościół na górce św. Rocha, obrzęd święcenia zwierząt.
  • Kotłów:
    - kościół romański - portal, rzeźby - diabeł, wielbłąd, lew, najlepiej zachowany w Polsce ołtarz boczny świątyni romańskiej, znak kamieniarski, panorama doliny rzeki Baryczy i Prosny, cztery widzące się kościoły - Ołobok, Wysocko, Chełmce, Strzyżew. Miejsce pobytu Fryderyka Chopina.
    - Kościół polski - wydarzenia z lat 60 i 70 XX wieku. Biskup, Prokatedra na wsi.
  • Antonin (pałac myśliwski, park, kościół - groby Radziwiłłów, miłość Elizy i Wilhelma - cesarza Niemiec, Fryderyk Chopin, ołtarz w stylu mauretańskim, witraż z herbem Radziwiłłów, koncerty "Chopin w barwach jesieni", rezerwat park krajobrazowy "Wydymacz".
  • Ostrzeszów:
    - zamek kazimierzowski - wejście na stołp,
    - muzeum regionalne - wystawa powstawania pierników toruńskich, obóz jeniecki z czasów II wojny światowej - Norwedzy. Miejsce pobytu ojca Maksymiliana Marii Kolbe z Niepokalanowa przed wywozem do obozu zagłady w Oświęcimiu.
    - kościół farny - największe w Wielkopolsce skupisko fresków w kościele z przełomu wieku XIV-XVII, fresk św Krzysztofa 7 metrowej wysokości.
  • Sośnie (pałac księcia brunszwicko-oleśnickiego Wilhelma "Moja Wola" z 1854-55). Elewacja z kory dębu z Afryki, freski, mahoniowe stropy. Park krajobrazowy.
  • Granowiec i Tarchały Wielkie - krzyż przydrożny Pawła Brylińskiego.
  • Nowe Skalmierzyce
    - punkt graniczny Rosja-Niemcy,
    - dworzec kolejowy z 1909 roku - miejsce spotkania cara Rosji Mikołaja II z cesarzem Niemiec Wilhelmem II.
  • Szczypiorno
    - punkt kontroli celnej cesarstwa rosyjskiego,
    - obóz jeniecki w czasie I wojny światowej - dla Francuzów, Anglików, Serbów, Rosjan.
    - miejsce internowania legionistów Józefa Piłsudskiego, piłka ręczna "szczypiorniak", warunki socjalno-bytowe, pomnik legionistów, pierwszy poległy powstaniec wielkopolski Jan Mertka, obóz internowanych Ukraińców. Boczków (pomnik Jana Mertki - pierwszego poległego powstańca wielkopolskiego).

Po zwiedzaniu (i krótkiej przerwie na odświeżenie się) rozpoczęła się uroczysta biesiada w Szwacinie (Organizatorzy CZAK-u są wdzięczni Panu Józefowi Podłużnemu - Wójtowi Gminy Godziesze Wielkie za bezpłatne użyczenie obiektu).
śpiewy, tańce, pieśni ludowe i biesiadne przy akompaniamencie i pod przewodnictwem koleżanki Wacławy Maląg.

Gościem honorowym Zlotu przybyłym na biesiadę był kol. Lech Drożdżyński (dawniej Prezes ZG PTTK), obecnie jako wiceprezes Zarządu Oddziału Poznańskiego PTTK im. Bernarda Chrzanowskiego, który podjął się organizacji CZAK-u w 2019 r.

Punktem kulminacyjnym było przekazanie przez kol. Mateusza Przyjaznego ( w honorowej asyście kol. Szymona Bijaka) kol. Drożdżyńskiemu przechodniego Pucharu CZAK-u (ufundowanego przez Kalisz w 2006 r.).

IV dzień - 26.08.2018 - niedziela

W czasie zwiedzania pokazano- omówiono- zaoferowano (m.in.):

  • Zborów - kościół z 1726 roku, cud w Zborowie z 1564 roku - fresk na Jasnej Górze.
  • Russów - muzeum Marii Dąbrowskiej, skansen wsi kaliskiej.
  • Skarszew - miejsce straceń Niemców działających w polskim ruchu oporu w styczniu 1945 roku po pokazowym procesie sądowym, który wstrząsnął III Rzeszą.
  • Opatówek - muzeum przemysłu, zamek arcybiskupa Bogorii-Skotnickiego, kościół - nagrobek generała Józefa Zajączka, historia i życie jego żony "lodowej Pani", najstarszy w Polsce żeliwny most z 1824 roku.
  • Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej - snutki golińskie (hafty, stroje, czepce), oryginał płyty nagrobnej Mieszka III Starego z Zawodzia, makiety grodziska wczesno piastowskiego na Zawodziu i miasta lokacyjnego.

Opracowali: Andrzej Matysiak, Mateusz Przyjazny