Zrealizowano

II Rajd "Szlakiem Kaliskich Zabytków"

Zachęcenie młodzieży do poznawania z autopsji zabytków nadprośniańskiego grodu, promocja idei ochrony pamiątek historii i popularyzacja aktywnych form wypoczynku i rekreacji to główne cele zorganizowania rajdu "Szlakiem Kaliskich Zabytków". Przygotowano trzy trasy, które wiodły do miejsc mniej dostrzeganych ,acz ciekawych i unikalnych. Wszystkie drużyny rozpoczynały swą wędrówkę od zwiedzania zabytkowego cmentarza wangelicko-augsburskiego ,położonego na jednym ze wzgórz kaliskiej Rogatki. Stąd rozchodziły się w różne kierunki, by zakończyć się na mecie wyznaczonej na Głównym Rynku. Udostępniona wieża kaliskiego ratusza zachęcała do poznania wystawy na poszczególnych piętrach, wzbogaconej o nowe elementy. Pierwsza trasa prowadziła do centrum miasta i obejmowała poznanie : zabudowań pojezuickich znajdujących się przy ul. Kolegialnej i ul. Łaziennej, dawnej siedziby Komisji Województwa Kaliskiego przy Pl. Św. Józefa( obecnej zajmowanego przez Urząd Powiatowy) i mury obronne z basztą Dorotką. Druga marszruta wiodła ul. Śródmiejską, gdzie stoi klasycystyczny gmach dawnego szpitala św. Trójcy, przez Most Kamienny z 1824 r. do zabudowań klasztoru i kościoła o.o. franciszkanów . Trzecią trasę wytyczono przez ul. T. Kościuszki, gdzie można podziwiać secesyjny budynek dawnej prywatnej szkoły żeńskiej Wandy Motylewskiej, następnie ul. Piskorzewie - gdzie swe podwoje otworzył "Runotex" - (Fabryka Pluszu i Aksamitu) założony w 1907 r. przez braci Müller (Hugo, Wilhelma i Ludwika ), niemieckich fabrykantów, i dalej ul. Kanonicką do Katedry Kaliskiej. Obsługę turystyczną zapewnili członkowie Bractwa Rycerskiego Ziemi Kaliskiej, którzy wystąpili w średniowiecznych strojach oraz studenci kierunku Ochrona Dóbr Kultury WP-A UAM, uczniowie Liceum Plastycznego, a przewodnicy PTTK - Elżbieta Siarkiewicz, Stanisław Staszak, Stefan Szymczak i Zenon Florczyk oprowadzali po wieży ratuszowej. Uczestnikom rajdu zapewniono dawkę rzetelnej wiedzy, okolicznościowy znaczek ,ciepły posiłek, zaś drużynom - pamiątkowy dyplom. Komandorem rajdu był Jarosław Dolat, a kierownikami tras : Joanna Bruś, Tadeusz Skarżyński i Maciej Błachowicz.

Niecodzienne spacery po zabytkowym cmentarzu ewangelickim przy Rogatce

Nekropolia ewangelicka, pomimo swego usytuowania w centrum miasta przy Rogatce, oprócz zainteresowania osób odwiedzających spoczywających tu członków rodzin czy studentów prowadzących prace badawcze, no i wandali ,nie mających oporów przed dewastacją nagrobków ,nie zwraca większej uwagi mieszkańców miasta. W ramach III. Pikniku zwiedzanie ewangelickiej nekropolii było atrakcyjnie i ciekawie przygotowane . Studenci WP-A UAM, zadbali o specyficzny klimat spacerów. Przewodnicy, ubrani w XIX-wiecznym stroje, przechadzali się po alejkach cmentarza z turystami i przybliżali w dostępny acz rzeczowy sposób sylwetki i zasługi przemysłowców, którzy licznie przybywali znad Szprewy do Kalisza na początku dziewiętnastego stulecia, i zostali tu na wieki. Pozostawione przez nich obiekty są przykładami dziedzictwa przemysłowego miasta z czasów szybkiej industrializacji. Opis wybranych nagrobków, pomników i kaplic nagrobnych dostarczał wiedzy o stylach i symbolice sepulkralnej i niezaprzeczalnie utwierdzał słuchaczy w przekonaniu celowości podejmowania inicjatyw służących ochronie zabytków. Rajdowicze spacerowali po nekropolii w godzinach rannych i dopołudniowych, a inni mogli poznać wybrane fragmenty zabytkowego cmentarza w wyznaczonych godzinach popołudniowych.

Anioły kaliskich cmentarzy

Zachód słońca, określony przez współczesnych astronomów na godzinę 19.38, wyznaczył czas rozpoczęcia spotkania na cmentarzu ewangelicko-augsburskim pt. "Anioły kaliskich cmentarzy", dla którego tłem stała się klasycystyczna kaplica rodziny Repphanów, protoplastów i wieloletnich właścicieli fabryki fortepianów i pianin. Ten trzyelementowy, precyzyjnie przemyślany przez organizatorów, koncept był skupiony wokół problematyki ratowania kaliskiego cmentarza ewangelickiego .Omówienie wyników prowadzonych tutaj studenckich prac badawczych było nader interesujące. Multimedialna projekcja wzbogaciła tematyczne wystąpienia opiekunów i członków Koła Naukowego kierunku Ochrona Dóbr Kultury WP-A UAM. Maciej Błachowicz, historyk, który zarysował dzieje nekropolii ewangelickiej w Kaliszu, podkreślił znaczenie przedsięwzięć społecznych służących ratowaniu zabytków sepulkralnych i łamaniu stereotypów myślowych w odniesieniu do innych narodów czy wyznawców odmiennych religii. Joanna Bruś, historyk sztuki, omówiła stan i problemy konserwatorskie występujące w kaplicy Repphanów, Marcin Kasprzak przedstawił wyniki badań przeprowadzonych w podziemiach tego obiektu, a Natalia Kratiuk ukazała wybrane symbole czasu i przemijania na kaliskich zabytkach. W wystąpieniach dominowało odautorska świadomość gotowości kontynuowania procesu ratowania pamiątek dziejów i przesłanie zachęcające słuchaczy do wspólnych w tym zakresie inicjatyw. Kiedy zapadł mrok, żywi, młodzi ludzie w scenerii zabytkowych kaplic i nagrobków, zaprezentowali słowno-muzyczny spektakl, tchnący filozoficzno -poetyckimi przesłaniami poruszającymi wyobraźnię, dusze i rozum widzów. Między aktorami a widzami nawiązała się niewidzialna nić pojednania i wzajemnego zrozumienia, wywołana wspólnym uczestnictwem w niepowtarzalnym spektaklu . Na zakończenie, w atmosferze zadumy, w ciemnościach chłodnego wieczoru rozświetlanego blaskiem płonących świec, kaliszanie symbolicznie oddali cześć osobom spoczywającym na tym cmentarzu stawiając lampki na indywidualnie wybranych grobach. Urszula Marczyńska, autorka scenariusza i reżyser widowiska, wspólnie z Adamem Wawrzyniakiem, Moniką Łechtańską, Martą Żydek, Karoliną Sześciło i Michałem Guzendą, przygotowała niecodzienną inscenizację przetkaną filozoficznymi sentencjami o sensie życia, przemijaniu czasu i ludzkiej pamięci. Pamięci, która niczym skarbnica skrywa okruchy przeszłości i wyraża ludzkie pragnienie utożsamiania się z pozytywami tych, co odeszli z ziemskiego padołu.

Podsumowanie

Zorganizowanie po raz trzeci w Kaliszu pakietu ofert popularyzujących ocalałe pamiątki historii miasta, zrealizowanego w Międzynarodowym Dniu Ochrony Zabytków, z licznym udziałem dzieci, młodzieży i dorosłych, dowodzi celowości przedsięwzięcia. Jego ewaluacja to naturalny proces czynionych poszukiwań, nowych propozycji organizatorów i prób spełnienia oczekiwań adresatów. Niezmienne pozostają strategiczne cele nakierowane na formowanie ludzkiej świadomości w sprawach ochrony zabytków, aktywnego uczestnictwa w tworzeniu historii miasta, kształtowania ludzkiej pamięci o przeszłości. W przekonaniu autorki następujące słowa Ryszarda Kapuścińskiego 1, wirtuoza współczesnej publicystyki polskiej, doskonale oddają sens pomysłom takim, jak "Piknik z zabytkami Kalisza": "Pamięć jest niezbędnym składnikiem naszej małej ojczyzny. Pozwala nam zachować ją we wspomnieniach, nawet jeżeli utracimy z nią kontakt bezpośredni. Tak długo jak żyjemy i gdziekolwiek jesteśmy, pozostaje ona cząstką naszej tożsamości, naszym znakiem identyfikacyjnym. Ma to szczególną wartość dziś, bowiem dla wielu ludzi ich miasto, ich region, ich mała ojczyzna stanowią tarczę, niszę, pożądaną przeciw gwałtownym postępom niwelującej wszystko globalizacji, jako że ludziom potrzeba jest świadomości, iż mogą mieć na coś wpływ, a tego przekonania pozbawiają ich gigantyczne, przytłaczające siły uniformizacji".

Dzieci z Publicznego Przedszkola nr 19 w Kaliszu. Najmłodsi uczestnicy II Rajdu Szlakiem Kaliskich Zabytków na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy Rogatce. (Fot. Zbigniew Pol)

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Kaliszu. Młodzież zasłuchana opowieścią młodej przewodniczki. (Fot. Zbigniew Pol)

Klasycystyczna kaplica grobowa rodziny Repphanów na zabytkowym cmentarzu przy kaliskiej Rogatce. (Fot. Zbigniew Pol)

Secesyjna kamienica przy ul. T. Kościuszki w Kaliszu. (Fot. Zbigniew Pol)

Drużyna z SP nr 21 w Kaliszu z wojownikiem Bractwa Rycerskiego Ziemi Kaliskiej na tle baszty Dorotki. (Fot. Zbigniew Pol)

Główny Rynek w Kaliszu. Ogłoszenie wyników konkursu "Dotyk Przeszłości". (Fot. Zbigniew Pol)

Popularyzatorzy i organizatorzy III Pikniku z zabytkami Kalisza u stóp miejscowego ratusza. (Fot. Zbigniew Pol)